Θέματα και Απαντήσεις, Λατινικά Θεωρητικής Κατεύθυνσης

 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΕΤΑΡΤΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2015
 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΡΕΙΣ (3)

 ΚΕΙΜΕΝΟ
 Id exemplum sutōrem quendam incitavit, ut corvum docēret parem salutatiōnem. Diu operam frustra impendēbat; quotiescumque avis non respondēbat, sutor dicere solēbat «Oleum et operam perdidi»

 Quodsi forte, ut fit plerumque, cecidērunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicōrum. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: «Tum intellexi, quos fidos amīcos habuissem, quos infīdos, cum iam neutris gratiam referre poteram».

 Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium quasi unguium resecandōrum causā poposcit eōque velut forte elapso se vulnerāvit. Clamōre deinde ancillārum in cubiculum vocātus Brutus ad eam obiurgandam vēnit, quod tonsōris praeripuisset officium.

Α1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παραπάνω αποσπάσματα. Μονάδες 40

Παρατηρήσεις
 Β1α. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:
 parem : την αφαιρετική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος
 diu : τον συγκριτικό βαθμό inopes : τη γενική πληθυντικού αριθμού στο ίδιο γένος
 hoc : την ονομαστική πληθυντικού αριθμού στο ουδέτερο γένος
 quos (το 1ο στο κείμενο) : την αφαιρετική ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος
 neutris : την ονομαστική ενικού αριθμού στο αρσενικό γένος
 cultellum : την ονομαστική πληθυντικού αριθμού unguium : την κλητική πληθυντικού αριθμού
 se : τη δοτική ενικού αριθμού στο α΄ πρόσωπο
 eam : τη γενική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος
 Μονάδες 10

Β1β. «Id exemplum sutōrem quendam incitavit»: να μεταφέρετε τις λέξεις της παραπάνω πρότασης στον άλλον αριθμό.
 Μονάδες 5

 Β2. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα ν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους: docēret : το σουπίνο στην αφαιρετική
 respondēbat : τη δοτική του γερουνδίου
solēbat : τη γενική πληθυντικού αριθμού της μετοχής ενεστώτα στο θηλυκό γένος
 perdidi : το α΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή
 fit : το γερουνδιακό στην ονομαστική ενικού αριθμού στο αρσενικό γένος
cecidērunt : τη δοτική πληθυντικού αριθμού της μετοχής μέλλοντα στο ουδέτερο γένος
 fuerint : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής μέλλοντα
dixisse : το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού στην άλλη φωνή
 ferunt : το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα στην ίδια φωνή
referre : το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή
interficiendo cognovisset elapso :  το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα στην ίδια φωνή το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού
resecandōrum obiurgandam : : το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα στην άλλη φωνή το απαρέμφατο του παρακειμένου στην άλλη φωνή
 Μονάδες 15

Γ1α. «vocātus»: να αναλύσετε τη μετοχή σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισαγόμενη με τον χρονικό σύνδεσμο postquam (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε την εκφορά της (μονάδες 2).
Μονάδες 3

 Γ1β. «Tum intellexi, quos fidos amīcos habuissem»: να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.
 Μονάδες 3

 Γ1γ. «Porcia, Bruti uxor, cultellum tonsorium poposcit»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο, με εξάρτηση από το «Homines dicunt».
 Μονάδες 3

 Γ1δ. «quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem»: να αναδιατυπώσετε την πρόταση αντικαθιστώντας το ρήμα ferunt με το ρήμα fertur. Να επιφέρετε τις απαραίτητες αλλαγές (μονάδες 4) και να τις αιτιολογήσετε (μονάδες 2).
 Μονάδες 6

 Γ2α. «Id exemplum sutōrem quendam incitavit, ut corvum docēret parem salutatiōnem»: να αναδιατυπώσετε την περίοδο αντικαθιστώντας το ρήμα της κύριας πρότασης incitavit με το ρήμα incitat. Να προβείτε στην απαραίτητη αλλαγή (μονάδα 1) και να την αιτιολογήσετε (μονάδες 2). Μονάδες 3

 Γ2β. «Quodsi forte cecidērunt, tum intellegitur»: να μετατρέψετε τον υποθετικό λόγο έτσι ώστε να εκφράζε ται αντίθεση προς την πραγματικότητα α) στο παρόν (μονάδες 2) και β) στο παρελθόν (μονάδες 2).
Μονάδες 4

Γ2γ. «Brutus ad eam obiurgandam vēnit»: να αποδώσετε με τέσσερις τρόπους τον υπογραμμισμένο προσδιορισμό του σκοπού (να μην αποδοθεί με τελική μετοχή).
 Μονάδες 8

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ’ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑΛ

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΛΑΤΙΝΙΚΑ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α1.

 Το παράδειγμα του παρακίνησε κάποιον παπουτσή να μάθει τον Ιδιο χαι­ρετισμό σε ένα κοράκι. Για πολύ καιρό κόπιαζε μάταια : κάθε φορά που το πουλί δεν απαντούσε, ο παπουτσής συνήθιζε να λέει: «Κρίμα στον κόπο μου!».

Αν όμως τύχει να χάσουν την αρχή², όπως συνήθως συμβαίνει, τότε καταλαβαίνουν πόσο τους έλειπαν οι φίλοι³. Λένε πως, ο Ταρκύνιος όταν ήταν εξόριστος είπε αυτό (το λόγο): «Τότε μόνο κατάλαβα ποιοι μου ήταν αληθινοί φίλοι και ποιοι ψεύτικοι⁴, όταν δεν  μπορούσα πια να ανταποδώσω τις χάρες ούτε σε εκείνους ούτε σε αυτούς».

Σαν έμαθε η Πορκία. η γυναίκα του Βρούτου, το σχέδιο του άντρα της να δολοφονήσει τον Καίσαρα¹, ζήτησε ένα ξυράφι μανικιουρίστα τάχα για να κόψει τα νύχια της και αυτοτραυματίστηκε² με αυτό καθώς³ της γλίστρησε δήθεν τυχαία. Έπειτα ο Βρούτος, που οι υπη­ρέτριες τον κάλεσαν στην κρεβατοκάμαρα της με ξεφωνητά, ήλθε για να τη μαλώσει που τάχα⁴ είχε κλέψει την τέχνη του μανικιουρίστα.

Β1α.

Parem : pari

Diu: diutius

Inopes: inopum

Hoc: haec

Quos: quo

Neutris: neuter

Cultellum: cultelli

Unguium: ungues

Se: mihi

Eam: eius

Β1β.

Ea exempla sutores quosdam incitaverunt / incitavere.

Β2

Doceret: doctu

Respondebat: respondendo

Solebat: solentium

Perdidi: perdam

Fit: faciendus

Ceciderunt: casuris

Fuerint: sunto

Dixisse: diceremur

Ferunt: fert

Referre: referre

Interficiendo: interfice

Cognovisset: cognoscetis

Elapso: elaberentur

Resecandorum: resecuerit

Obiurgandam: obiurgavisse

Γ1α.

Postquam  (Brutus) vocatus est / vocatus erat

Ο χρονικός σύνδεσμος postquam συντάσσεται με οριστική παρακειμένου ( ή υπερσυντελίκου) γιατί δηλώνει το προτερόχρονο.

Γ1β.

Quow fidos amicos habui / habueram.

Γ1γ.

Homines dicunt Porciam, Bruti uxorem, cultellum tonsorium  poposcisse.

Γ1δ.

quod Tarquinius dixisse fertur exulans.

Το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου dixisse τίθεται σε ονομαστική πτώση ( Tarquinius) γιατί έχουμε ταυτοπροσωπία και παρατηρείται το φαινόμενο της άρσης του Λατινισμού. Το ειδικό απαρέμφατο εξαρτάται από λεκτικό προσωπικό ρήμα παθητικής φωνής (fertur). Η μετοχή exulantem, επειδή είναι συνημμένη στο υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου Tarquinium, τίθεται σε ονομαστική πτώση (exulans).

Γ2α.

Id exemplum sutorem quondam incitat, ut corvum doceat parem salutationem.

Η υποτακτική παρατατικού doceret τρέπεται σε υποτακτική ενεστώτα (doceat), γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (incitat). Στη δευτερεύουσα βουλητική πρόταση παρατηρείται ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων. Η πρόταση αναφέρεται στο παρόν.

Γ2β.

Α) quodsi  caderent, tum intellegeretur. (υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα στο παρόν).

B) quodsi cecidissent, tum intellectum esset. (υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα στο παρελθόν).

Γ2γ.

eam obiurgatum (αιτιατική του σουπίνο)

ut eam obiurgaret (δευτερεύουσα τελική πρόταση)

qui eam obiurgaret (δευτερεύουσα αναφορικη-τελική πρόταση)

eam obiurgandi causa/gratia (εμπρόθετη γενική του γερουνδίου με αντικείμενο σε αιτιατική- υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη) : eius obiurgandae causa/gratia